نفر در طول عمرش دچار گرفتگی دیسک می‌شود که در بیشتر مواقع، طی سه تا چهار روز و در 10 تا 25 درصد موارد، علائم آن تا بیش از شش ماه ادامه می‌یابد.

دیسک کمر بیماری نگران‌ کننده‌ای نیست، چرا که نه ‌تنها با استراحت، گرم کردن عضو و استفاده از داروهای ضد التهاب، طی سه تا چهار روز بهبود پیدا می‌کند، بلکه می‌توان از بروز آن با تقویت عضلات شکم و کمر، بلند نکردن اجسام سنگین، توجه به فرم صحیح نشستن و خودداری از نشستن طولانی جلوگیری کرد.

متخصصان طب فیزیکی معتقدند که درصد بسیار زیادی از ضایعات دیسک کمر مربوط به عناصر نگه دارنده ستون فقرات (عضلات و اعصاب منشعب شده از ستون فقرات) و نه دیسک بین مهره‌ای است. به بیان دیگر، به دنبال وارد شدن فشار بیش از حد به ستون مهره‌ها، به ریشه‌های عصبی که در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره است، فشار زیادی وارد می‌شود. همچنین تماس مواد شیمیایی تشکیل دهنده قسمت ژلاتینی دیسک با ریشه‌های عصبی موجب تحریک و التهاب آن‌ها می‌شود و این فشار و التهاب عصب موجب بروز علائم سیاتیک می‌شود.

درد سیاتیک در ناحیه کمر و پاها

سیاتیک به درد قسمت تحتانی کمر با انتشار به ران و قسمت پایینی پا اطلاق می‌شود که این درد بیشتر با کرختی یا ضعف پاها همراه است.

درد سیاتیک باعث محدودیت حرکت بیمار می‌شود و با تغییر وضع از خوابیده به ایستاده، درد ناشی از آن تشدید می‌شود و البته تشخیص قطعی آن و این که مربوط به عنصر نگهدارنده یا دیسک بین مهره‌ای است، با متخصص و انجام آزمایشات تشخیصی است. درد سیاتیک ممکن است ناگهانی ایجاد شده و از چند روز تا چند هفته ادامه پیدا کند، اما در بیشتر موارد طی چند روز بهبود می‌یابد.

از فشارهای ناگهانی تا شرایط نامناسب بدن

اصلی‌ترین عامل به وجود آورنده دیسک، به دنبال ساییدگی یا آسیب استخوان‌های مهره‌ای یعنی وارد آمدن فشار ناگهانی به کمر یا حرکت ناگهانی کمر است. این موضوع می‌تواند سبب تنگی نخاع (تنگی کانال نخاعی) شده که ممکن است اعصابی را که در کانال نخاعی است تحت فشار قرار دهد.

مشکلات عروقی هم به دنبال ناهنجاری‌های عروق خونی در داخل و اطراف کانال نخاعی و در برخی موارد معدود، وجود تومور در داخل کانال نخاعی، سبب فشار به طناب نخاعی و اعصابی می‌شود. قرار گرفتن بدن در موقعیت‌های بد، یعنی نشستن غلط و نیز نشستن‌های طولانی می‌تواند از مهم‌ترین دلایل بروز دیسک باشد. افرادی که اضافه وزن دارند نیز به دلیل آن که عضلات ناحیه شکم و کمرشان دچار شلی است و از استحکام خوبی برخوردار نیست در معرض دیسک کمر قرار دارند.

نکته بسیار مهمی که متخصصان طب فیزیکی در ارتباط با عوامل موثر بر ایجاد دیسک بر آن تاکید دارند این است که استرس و تنش‌های عصبی به خودی خود نمی‌تواند عامل ایجاد دیسک باشد، اما می‌تواند باعث تشدید آن شود. سایر دلایل مثل عفونت و التهاب هم می‌تواند بافت‌های عصبی را تحت تأثیر قرار دهد.

از تشخیص تا درمان، راه درازی نیست

به گفته متخصصان طب فیزیکی اگر دردهای ناگهانی در ناحیه کمر پس از چند روز با بهره‌گیری از راهکارهای ساده چون استراحت، گرم کردن عضو و استفاده از داروهای ضد التهابی از بین نرفت، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است.

گرچه در بیشتر موارد دیسک کمر به سرعت و بدون نیاز به اقدامات درمانی خاص بهبود می‌یابد، اما اولین قدم برای تشخیص دردهای مداوم و حاد ناحیه کمر، گرفتن شرح حال کامل بیمار به همراه معاینه جسمی برای تعیین موقعیت و منشأ اعصاب ملتهب شده است.

البته عکس‌برداری با اشعه ایکس نیز به ندرت لازم است، چرا که عکس‌برداری نمی‌تواند دیسک را در بسیاری موارد مشخص کند، اما تصویربرداری به روش ام.‌آر.آی و سی.‌تی.‌اسکن برای تشخیص مفید خواهد بود.

تسکین درد دیسک، معمولاً با استراحت و استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (بروفن) ممکن است. البته در برخی موارد فیزیوتراپی نیز برای تسکین درد و اصلاح مشکلات شرایطی که سبب تشدید درد می‌شود نیز موثر است، اما جراحی زمانی انجام می‌شود که درمان‌های دارویی و فیزیوتراپی سبب بهبود یا تسکین علائم نشود که به ندرت اتفاق می‌افتد.

پیشگیری از درد سیاتیک

افزایش سن مهم‌ترین عامل بروز دیسک کمر است. یعنی تغییرات وابسته به سن، در ستون مهره‌ها شایع‌ترین علت بیماری سیاتیک است. البته تحلیل رفتن دیسک‌های بین مهره‌ای کمر از 30 سالگی شروع می‌شود، ولی تنگی‌های ستون مهره‌ای که علت دیگر بیماری سیاتیک است، بیشتر افراد را در سنین بالاتر از 50 سال درگیر می‌کند.

البته دانشمندان دریافته‌اند ژنتیک باعث بروز بیماری سیاتیک در برخی افراد می‌شود. همچنین افراد مبتلا به بیماری دیابت نیز به دلیل آسیب و تخریب عصبی که در اثر دیابت در آن‌ها ایجاد می‌شود، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیک هستند.

نوع شغل به عنوان عامل تأثیرگذار در بروز دیسک کمر است. افرادی که شغل شان نیاز به چرخش مکرر کمر دارد، آن‌هایی که بارهای سنگین حمل می‌کنند و کسانی که به مدت طولانی رانندگی می‌کنند، بیش از سایر افراد دچار بیماری سیاتیک می‌شوند.‌ افرادی هم که برای مدت‌های طولانی می‌نشینند یا یک زندگی راکد و کم فعالیت را دنبال می‌کنند نسبت به افراد فعال‌تر، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیک هستند.

پس می‌توان نتیجه گرفت که مهم‌ترین عامل برای پیشگیری از این بیماری تقویت عضلات شکم و کمر از طریق ورزش، اصلاح الگوی نشستن و قرار گرفتن بدن در موقعیت‌های مختلف و خودداری از بلند کردن اجسام سنگین و وارد آوردن فشار زیاد به کمر است.

جام جم

دکتر بهروز توانا - متخصص طب فیزیکی

ده علت کمردرد:

کمردرد بعد از سرماخوردگی دومین عامل مراجعه بیماران به پزشک است. همچنین پنجمین علت رایج بستری شدن در بیمارستان‌هاست و سومین جراحی شایع، در مورد بیماران کمردردی صورت می‌پذیرد.

شاید جالب باشد که بدانید شکایت 56 درصد از مردم کل دنیا هم بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب یا انجام فعالیت‌های زناشویی، از کمردرد است و بهتر است این را هم بگوییم که کمردرد فقط به دلیل بلند کردن اجسام سنگین یا بد خوابیدن به وجود نمی‌آید، بلکه مجموعه عوامل و عادات غلطی که هر فرد در طول روز و فعالیت‌های روزانه‌اش آنها را دنبال می‌کند، باعث به وجود آمدن این درد کمرشکن می‌شوند. در این مقاله، به چند عادت غلطی که ابتلا به کمردرد را در پی دارند، اشاره و راه‌حل کنار گذاشتن آن عادت را هم عنوان می‌کنیم، تا اگر شما هم از درد کمر رنج می‌برید، بتوانید عادت‌های غلط‌تان را بشناسید و آنها را رفع کنید.

1) پشت‌میز‌نشینی

آیا می‌دانید که نشستن، چهل درصد بیشتر از ایستادن به ستون فقرات شما فشار وارد می‌کند؟ خیلی از افراد بعد از چند روزی که کار زیاد، تمام وقت‌شان را پر می‌کند، از دردکمر هم علاوه بر خستگی روحی شکایت دارند و شاید ندانند که نشستن بیش از حد، آن هم در وضعیتی غیرمتعارف و غیر‌استاندارد، به کمرشان آسیب رسانده است. ماهیچه‌های کمر وقتی که ساعات زیادی بی‌کار و در یک وضعیت قرار می‌گیرند، ضعیف می‌شوند و این ضعف باعث احساس درد می‌شود، نشستن در زاویه 135 درجه کمک شایانی به کاهش فشار روی ستون‌فقرات‌تان می‌کند. بنابراین هر چند دقیقه یک بار از حالت نود درجه یا کمتر خارج شوید و کمی لم دهید و به حالت 135 درجه دربیایید.

2) رانندگی‌های طولانی‌مدت

رانندگی‌های طولانی‌مدت، آن هم در حالتی که گردن و شانه‌ها به سمت جلو خم باشند، سبب سفت شدن قفسه سینه و در نتیجه فشار آمدن به گردن و ستون‌فقرات می‌شود. بنابراین کمردرد، مشکل غیرقابل تصوری در میان رانندگان بین شهری و حتی درون‌شهری نیست. این اشخاص باید در زاویه نود درجه بنشینند و صندلی خود را به فرمان ماشین نزدیک کنند تا هیچ‌گونه کششی به سمت جلو نداشته باشند. هر دو یا سه ساعت یک بار هم توقف کنند و پنج دقیقه نرمش انجام دهند.

3) فراموش کردن فعالیت‌های ورزشی

نتایج جدیدترین تحقیقات نشان داده‌اند که چهل درصد از افرادی که بعد از ابتلا به کمردرد، دور ورزش را خط کشیده‌اند یا فعالیت‌های ورزشی‌شان را کم کرده‌اند، شدت درد کمرشان بیشتر شده است. به گفته متخصصان و جراحان ستون‌فقرات، ورزش کردن برای بهبود بسیاری از بیماری‌ها مؤثر است. پیاده‌روی‌های سبک و منظم و انجام دادن نرمش‌هایی مانند خم کردن بدن و رساندن نوک انگشتان دست تا زیر زانو برای التیام درد کمر بسیار مفید است.

4) نادیده گرفتن فعالیت‌هایی مانند یوگا

شاید برایتان عجیب باشد اگر بگوییم یوگا نه تنها باعث کاهش استرس می‌شود، بلکه تا حد قابل قبولی دردهایی مثل کمردرد را هم کم می‌کند. به گفته محققان دانشگاه واشنگتن براساس تحقیقی که روی 101 بیمار مبتلا به کمردرد انجام داده‌اند، انجام فعالیتی مثل یوگا که نفس عمیق و آرامش جسم و تن در طول فعالیت را در پی دارد، می‌تواند اثر به‌سزایی در کاهش کمردرد در کنار ورزش‌های فیزیکی دیگر داشته باشد.

5) اعتیاد به شکستن قولنج

کم نیستند افرادی که برای التیام درد کمرشان یا از روی عادت، اقدام به شکستن قولنج خود می‌کنند و نمی‌دانند که این کار نه تنها دردشان را کم نمی‌کند، بلکه به مرور زمان باعث به وجود آمدن یا تشدید آسیب‌های کمری‌شان می‌شود. شما برای این‌که کمردرد نگیرید، به ماهیچه‌های کمری قوی و ستون فقراتی سالم نیاز دارید؛ بنابراین سعی کنید این عادت اشتباه را از سرتان خارج کنید و هر وقت احساس کردید که کمرتان ناراحت است، به جای شکستن قولنج، چند نرمش ساده انجام دهید. خم شدن به پایین و طرفین به صورت آرام‌آرام می‌تواند میل به شکستن قولنج را در وجودتان سرکوب کند.

6) تغذیه نامناسب

شاید کمتر کسی فکر کند که تغذیه هم می‌تواند در کاهش کمردرد مؤثر باشد؛ اما دانشمندان اعتقاد دارند که تغذیه مناسب همان‌قدر که می‌تواند در داشتن قلب و وزن و فشار‌خونی متناسب و سالم مؤثر باشد، می‌تواند برای جلوگیری از کمردرد هم مفید واقع شود. نتیجه تازه‌ترین تحقیقات نشان می‌دهد که تغذیه نامناسب و در نتیجه سوخت‌و‌ساز شیمیایی نامتناسب در بدن، باعث افزایش ارسال سیگنال‌های عصبی حاوی پیغام درد به مغز می‌شود. رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به کمردرد، رژیمی است که بتواند التهاب بدن را کاهش دهد و برای کاهش این التهاب و در نتیجه کاهش کمردردتان باید از خوردن بیش از حد مواد حاوی کافئین مثل چای یا قهوه غلیظ یا غذاهای فرآوری‌شده مثل سوسیس، کالباس و انواع کنسروها بپرهیزید.

7) حمل کیف‌های سنگین

میزان آسیبی که حمل کردن کیف‌های سنگین به ستون فقرات وارد می‌کند با آسیبی که هنگام انجام دادن ورزش‌های حرفه‌ای و سنگین به ستون فقرات وارد می‌شود، برابری می‌کند و این زنگ خطری است برای افرادی که در طول روز با کیف‌دستی‌های سنگین روانه محل کار، خرید یا محل درس‌شان می‌شوند.

8) تشک‌های قدیمی

عمر مفید یک تشک خوب، بین نه تا ده سال است. اما اگر خواب راحتی ندارید یا بیشتر وقت‌ها اول صبح کمرتان درد می‌کند، ممکن است مشکل از تشک‌تان باشد، حتی اگر پنج یا شش سال بیشتر از عمرش گذشته باشد! بهتر است هر پنج سال یک بار تشک‌تان را عوض کنید و یک تشک خوب و طبی بخرید.

9) پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند

وقتی که شما کفش پاشنه‌بلندی به پا می‌کنید، برای حفظ تعادل بدن‌تان مجبورید که کمی متمایل به جلو راه بروید و کمرتان را هم وادار به تحمل وزن بیشتری کنید. همچنین پوشیدن انواع صندل‌ها هم باعث حرکت مداوم پاهایتان به طرفین و درنتیجه وارد آمدن فشاری مضاعف به ستون‌فقرات‌تان می‌شود. برای رفت‌و‌آمد روزانه به محل کار یا تحصیل یا حتی خرید، از کفش‌های سبک و راحت استفاده کنید.

10) اعتیاد به برنامه‌های تلویزیونی

اگر دشمن خودتان و کمرتان هستید، می‌توانید برای هر چه بهتر و سریع‌تر آسیب رساندن به ستون فقرات‌تان، ساعت‌ها جلوی تلویزیون چمباتمه بزنید و مشغول تماشای فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها یا فوتبال شوید. بهتر است هنگام تماشای تلویزیون، کنترل آن را دورتر از خود قرار دهید تا در طول برنامه چند مرتبه مجبور به بلند شدن از جای خود و تغییر وضعیت‌تان شوید.

منبع:http://www.tebyan.net